Lef en je zenuwstelsel

Hey daar, welkom in deze aflevering!
Een aflevering die volgens mij properkes aansluit bij de vorige, over opnieuw leren luisteren naar je lichaam.
In die vorige aflevering had ik het over de manieren waarop we geleerd hebben om te stoppen met luisteren naar dat nochtans bijzonder wijze lichaam van ons. Over denken versus voelen. En hoe lastig dat soms is als je vooral hebt geleerd om alles plat te denken met je hoofd. En zo een hoofd op pootjes bent geworden, zoals ik lang was en nog altijd voor een groot deel ben.

Het goede nieuws is: er bestaat daadwerkelijk een weg terug.
Je kunt leren om jezelf niet systematisch te verlaten om te beginnen pleasen of redden ten koste van jezelf, en het begint met voelen wat je lichaam en je zenuwstelsel aangeven.

Deze aflevering gaat over het verband tussen de twee.
En over wat ik de laatste tijd een paar keer las: dat mensen zichzelf verwijten niet over voldoende lef te beschikken om de dingen te doen die ze graag willen doen.

Vandaag wil ik inzoomen op wat dat volgens mij eigenlijk is, lef. Of zelfvertrouwen, dat stapje ervoor.

Het is mijn doel om je te leren begrijpen dat je lichaam eigenlijk perfect doet waar het voor is gemaakt: jou proberen veilig te houden in elke omstandigheid.
Alleen staat het systeem dat jou veilig moet houden, soms, omwille van allerlei redenen, te fel afgesteld. En staat het ons in de weg om te doen wat we willen doen. Die link snappen, heeft voor mij zot veel veranderd. Ik neem je graag even mee, zodat jij misschien ook eens kan beginnen kijken en voelen en luisteren, als je dat tot nu toe nog niet deed.
Voor ik begin wil ik je laten weten dat ik een volledige master class heb gemaakt over dit onderwerp. Een opname van twee uur, met een presentatie en een zalig werkboek om hier zelf mee aan de slag te gaan. En omdat ik voel dat veel mensen er nood aan hebben, aan dit stukje snappen, ga ik hem een week lang in de solden zetten. In plaats van 147 euro betaal je maar 47 euro om er direct aan te kunnen beginnen. Deze actie geldt tot en met 31 maart, en je vindt de link in de show notes van kelly zegt foert, aflevering 39. Mis dit buitenkansje niet als je geboeid bent door dit onderwerp.

Goed! Laat ons beginnen.
Ik was eigenlijk net van plan om deze aflevering voor je op te nemen, maar met een andere titel, toen ik keek naar de antwoorden die ik had ontvangen op een vraagsticker op Instagram.
Die ging over een post die ik net maakte met de titel “8 dingen die ik niet tof vind aan mezelf.” In mijn vraagsticker vroeg ik wat jij nog te aanvaarden hebt over jezelf.
Iemand stuurde: ik kan niet aanvaarden van mezelf dat ik niet het lef heb om aan mensen te vertellen dat ik ervoor kies om 3/5 te werken.
Woorden zijn zo belangrijk. Je kunt zeggen: ik heb het lef niet om, of je kunt zeggen “ik vind het lastig om”. En dat voelt al anders. Voor mij toch, misschien voor jou niet.
Als we niet opletten met hoe we tegen onszelf spreken, dan zitten we zonder dat we het zelf goed doorhebben al met een vorm van innerlijk misbruik en stress die ons volledig kan doen blokkeren. Waarover later meer.
Ik wil vandaag eerst en vooral even ingaan op wat lef is, of wat we daarmee bedoelen, wat het verband is met zelfvertrouwen, en hoe het komt dat ons lichaam vaker de plak zwaait dan we denken, waardoor we wel weten wat we zouden moeten doen, maar er niet in slagen om het daadwerkelijk te doen.
En neen, het ligt niet aan wilskracht of karakter, maar aan een heel goed werkend brein, lichaam en zenuwstelsel. Een te goed, misschien, onder de huidige omstandigheden waarin we leven.
Wat is lef?
Volgens het woordenboek: eigenschap dat je iets durft.
Synoniem voor moed en durf.
Om iets te doen waar durf voor nodig is heb je lef nodig.
Maar dat is al objectief, want waar de ene veel lef voor lijkt nodig te hebben, daar draait de ander zijn hand niet voor om.Kijk maar naar Kamp Waes, dat programma waarin kandidaten dingen doen die voor ons, gewonere stervelingen, vreselijk eng of lastig lijken, en waarin sommige kandidaten de anderen compleet overstijgen. Terwijl de ene door alle obstakels vliegt, blokkeert de ander fysiek of mentaal op cruciale momenten. Is de ene mens dan met meer lef geboren dan de andere?
Dat is lastig te meten.
Maar we kunnen wel kijken naar hoe ons lichaam werkt, om een en ander wat beter te snappen.
De werking van ons brein heeft invloed op alle aspecten van ons leven.
Om ons volle potentieel als mens te bereiken, is het belangrijk om in te leren gaan tegen een paar van onze natuurlijke neigingen. Doen we dat niet, dan krijgen we als mens met een hoop problemen af te rekenen. Die krijg ik elke week als coach voorgeschoteld, en ik schotel ze ook aan mezelf voor.
Misschien ken je ze wel: een gebrek aan discipline of doorzettingsvermogen
allerhande angsten
vast zitten of dat toch geloven
te weinig tijd hebben of middelen of vervulling
het gevoel dat er meer in zit
Enzovoort enzoverder. En dan komen mensen bij mij en geven ze zichzelf de schuld van alles. Geloven ze echt en oprecht dat er van alles mis is omdat zij er niet in slagen om hun voornemens vol te houden, lastige gesprekken te voeren die hun leven zouden kunnen verbeteren, een job te kiezen die wel bij hen past, of iets compleet anders. Ze geloven dat iedereen dat beter kan en doet dan zij zelf. Ze geloven dat het allemaal simpelweg niet voor hen is weggelegd, en beginnen vaak te vermijden wat ze willen.
Maar het ligt helemaal niet aan hen. Het ligt aan hoe wij als mens in elkaar zitten en geëvolueerd zijn.
We worden allemaal -vanuit evolutionair oogpunt- gedreven in de richting van plezier en weg van pijn. Maakt niet uit of je een koning, keizer, admiraal of iets anders bent.
Ons gedrag wordt gedreven door drie zaken:
het zoeken naar plezier
het vermijden van pijn
het bewaren van energie
Dat is zo belangrijk om te snappen.
Daar draait alles om.
Dat is hoe we het meeste kans maakten om als soort te overleven.
Veilig in onze grotten blijven zodat we niet werden opgegeten door wilde beesten.
Gelukkig zijn er altijd mensen binnen een soort die die natuurlijke neiging overrulen om wel op avontuur te gaan. Maar het is goed om te weten dat we altijd van nature geneigd zijn om zo weinig mogelijk risico te nemen en zo weinig mogelijk energie te verspillen.
Dat komt goed uit in gevaarlijke tijden. Maar dit zijn geen gevaarlijke tijden voor de meeste mensen. Ook al voelt het wel zo. En ik weet dat er mensen zijn die daarover gaan willen discussiëren met mij. Ik ben me zeer bewust van de klimaatopwarming en het feit dat er vreselijke oorlogen woeden en dat mensen op allerhande manieren onderdrukt worden, overal ter wereld. Maar de meeste mensen die ik ken, leven in relatief veilige omstandigheden. Als we geen tv hadden, en we wisten van alles niet, dan denk ik dat er nog niet veel veiligere omstandigheden waren dan die van nu.
Maar dat is niet hoe het voor veel mensen voelt.
Ons lichaam en onze geest voelen zich steeds vaker alsof ze onder attack liggen. En dat is op een manier ook zo.
Via onze inbox, sociale media, het nieuws, de blik van een collega, krijgen we constant signalen binnen die voelen als gevaarlijk voor ons systeem.
Dat klinkt misschien belachelijk, maar misschien ken jij het scenario van het mailtje van de baas met “ik wil je om 16 uur zien in mijn kantoor” of het sms’je van “we moeten eens praten”. Is dat gevaar? Misschien. Voelt het zo? OMG yes.
Sommigen onder ons zijn door wat ze in hun kindertijd of een ander moment hebben meegemaakt hyperalert voor mogelijke signalen van gevaar. Ze voelen zich constant on edge, onveilig, in gevaar, en dat zorgt ervoor dat ze zich niet durven ontplooien.
Denk aan: compleet onzichtbaar proberen te zijn in je leven, omdat je misschien hebt geleerd dat vrouwen niet te veel aandacht mogen vragen.
Denk aan iets proberen dat buiten je comfort zone ligt en al bij het eerste obstakel stoppen omdat je denkt dat het alleen goed is als er geen obstakels zijn.
Denk aan zo hard geïnternaliseerd hebben dat je op aarde bent om nooit iemand teleur te stellen dat je constant jezelf aanpast en teleurstelt.
Je kan er vast nog wel een aantal bedenken, en ik ook.
We zwemmen allemaal in water waarin we horen dat we niets mogen doen dat ons risico geeft op uitgesloten of verstoten worden door de groep.
In de oertijd betekende dat namelijk dat we alleen waren, en niet in groep. Dat vergrootte het risico aanzienlijk dat we niet voldoende eten zouden hebben en dus konden sterven.
Een mogelijke afwijzing voelt nog altijd levensbedreigend voor ons systeem, dat een trein achterkomt. Ons brein is eigenlijk maar weinig geëvolueerd in vergelijking met de tijden waarin we leven.
Daarom hebben we het zo lastig met veel dingen.
We krijgen wat voelt als miljarden prikkels per dag te verwerken. Breaking news, Instagram posts, whatsapps aan de lopende band. Om het nog niet te hebben over ons werk en hoeveel tijd en energie dat vraagt.
Het is niet vreemd dat we, als we na een dag vol prikkels in de zetel stranden, vooral op zoek gaan naar wat even comfort en troost biedt op korte termijn. Chips. Netflix. Scrollen.
Remember: we zoeken plezier, vermijden pijn, willen onze energie bewaren.
Op korte termijn werkt dat ook.
We voelen ons even beter.
Maar op lange termijn hebben onze natuurlijke neigingen in een omgeving van overvloed langs alle kanten wel gevolgen voor onze mentale en fysieke gezondheid.
Als we geleerd hebben dat we nooit boos of verdrietig mogen zijn, dan kroppen we op, duwen we weg, zwijgen we als we zouden moeten of willen spreken, en ontploffen we uiteindelijk op de meest onhandige momenten. In plaats van onszelf dan te voorzien van meer zorg, spannen we de duimschroeven in ons hoofd nog wat harder aan, en vinden we dat er van alles mis is met ons. Maar we staan onder zo’n grote innerlijke en externe druk, dat het eigenlijk perfect te begrijpen is dat we uitvliegen, imploderen, weglopen of vermijden. We hebben zo vaak simpelweg niet geleerd hoe we het moeten doen of aanpakken. We zijn bang, voelen ons niet veilig, en dus laten we ons zenuwstelsel de plak zwaaien.
Dat uit zich in impulsieve reacties die we vaak liever niet willen.
Misschien zit jouw zenuwstelsel wel in één van de staten waar ik het in de volgende aflevering over ga hebben: in fight, flight, freeze of fawn. Misschien heb je daar al wel van gehoord, of ken je ze maar al te goed.
Als we voelen of geloven dat we in gevaar zijn, dan doet ons lichaam en ons zenuwstelsel er alles aan om dat op te lossen.
Als iemand een negatieve reactie post op je instagrampost, dan kan dat fysiek zo onveilig voelen dat je al een reactie terug hebt gestuurd die je je misschien later beklaagt. Dat is fight. De vlucht vooruit, de aanval, het roepen tegen je kinderen, het toeteren in het verkeer.
Flight is vluchten. Het is je mailbox sluiten als er iets binnenkomt dat je niet wilt. Het is een rondje omlopen om die collega niet in de ogen te moeten kijken na die meeting waarop je je mond niet durfde open te trekken.
Freeze is vastzitten. Blokkeren. Blijven hangen. Zoals een hertje voor dood neervalt als het zich bedreigd voelt. Je bent zo bang dat je niet meer beweegt. Niet durft posten dat je iets te verkopen hebt, want stel dat iemand je zou afwijzen of ontvolgen? Niet reageren als iemand misbruik van je maakt, niet uitspreken dat je niet wilt.
Fawn is een specialeke die later is toegevoegd, en gaat om people pleasen. Dansen voor de beer zodat hij je niet aanvalt.
Al deze zaken draaien rond het proberen vermijden van een gevoel waarvan we denken dat we het niet aankunnen.
We worden gemotiveerd door plezier, het vermijden van pijn en het bewaren van energie, omdat we geloven dat het ons een bepaald gevoel zal geven.
We geloven dat we vooral altijd blij en gelukkig moeten zijn als mens. Ik zei het al in één van de eerste afleveringen, en ik zal het blijven zeggen: er zijn weinig dingen die ons collectief zo ongelukkig en gefrustreerd maken als de overtuiging dat het in ons leven draait om zo vaak mogelijk gelukkig zijn.
Als we gelukkig zijn, groeien we niet.
En zonder groei, geven we ons leven geen zin.
Altijd kiezen voor wat leuk en gelukkig en comfortabel voelt op korte termijn, lijdt tot problemen en stagnatie op lange termijn.
En dus moeten we onszelf leren om onszelf en ons lichaam te leren omgaan en ondersteunen om de dingen te doen die wel goed zijn op lange termijn.
Gezonder eten en leven.
Onze problemen in de ogen kijken in plaats van ze te vermijden of te vervallen in toxische positiviteit.
Naar onze gedachten en patronen kijken met liefde en nieuwsgierigheid.
Stoppen met alles dat we denken te geloven en klakkeloos te blijven denken tot in het einde der tijden.
Lef hebben is eigenlijk jezelf leren ondersteunen om je capaciteit te vergroten voor wat op lange termijn beter is dan op korte termijn. En dat is niet altijd het plezierigste of meest comfortabele op het moment zelf.
Natuurlijk zou je liever in de zetel hangen dan nog gaan wandelen of sporten. Ook al weet je dat je je achteraf altijd duizend man sterk voelt.
We hebben allemaal een rem en een gaspedaal in ons hoofd zitten.
En als we meer en meer op de rem gaan staan, is het vaker dan we beseffen omdat we overweldigd zijn door van alles, en ons lichaam stop zegt. De kans bestaat dat we in een soort overlevingsmodus zitten, en dat alles ons in een constante staat van stress en paniek houdt en wij dat constant proberen te overrulen met ons hoofd.
Denk terug aan de podcast met Mieke Lannoey over burn-on en burn-out. Wij leren het zo vaak af om te luisteren naar de signalen van ons lichaam, dat we er alles aan doen om het te verdoven met eten, drinken, drugs of iets anders.
Waardoor we niet eens meer toegang vinden tot het stukje van onze hersenen dat wel in staat is om op de gas te duwen. Dat wel beslissingen kan nemen die goed zijn op lange termijn.
Als je denkt dat het een gebrek is aan lef, dan wil ik je vragen om het eens vaker te bekijken vanuit een gebrek aan capaciteit.
Misschien ben jij zo overgevraagd in je leven dat je lichaam stop zegt en aan het roepen is dat je even moet vertragen. En beginnen luisteren.
Naar alle verhalen waarmee je jezelf heel de dag door angst aanjaagt.
En of ze wel kloppen.
Naar alles dat je zonder nadenken toegang geeft in je hoofd.
Het draait om beginnen kijken naar alle prikkels en waar ze je brengen en of je dat eigenlijk wel wilt.
Naar hoe bereikbaar je bent en voor wie dat goed is, en voor wie helemaal niet.
Hoe het komt dat jij denkt dat je geen lef hebt om je echte zelf te zijn, en te beginnen kijken naar waarom dat voor jou zo onveilig voelt, en hoe dat misschien compleet begrijpelijk is.
Zo boeiend! Maar ook zo lastig soms.
Jezelf leren reguleren en troosten is van het belangrijkste en mooiste werk om nog authentieker jezelf te kunnen en mogen zijn.