Kelly zegt foert!

Waarom "of niet" en non-binair denken loont

Aflevering 49

Ik ben een steeds grotere voorstander van "of niet" zeggen als ik mezelf iets hoor zeggen of denken dat iets gewoon is wat het is. Ook in je denken kan je namelijk non-binair zijn. 

Ik heb het onder meer over:

  • wat je nodig hebt om autonoom en bewust te leren denken

  • het gevaar van denkfouten en hoe die eruit kunnen zien

  • wat mensen proberen te vermijden en hoe ze dat doen met hun gedachten

  • wat ik in therapie leerde over denken

  • hoe mislukt en gefaald ik me voelde in het ouderschap met mijn huilbaby en waarom ik een buitenstaander nodig had om dat te beginnen inzien

  • wat ik precies bedoel met mijn of niet-reflex

Dit vermeld ik:

Hallo daar, welkom in aflevering nummer 49 van Kelly zegt Foert.

Als je dit leest zijn we net begonnen aan kampweek 1 in mijn virtueel zomerkamp Kamp Foert, en ik wil gewoon even zeggen dat je gedurende heel de maand juli kunt aansluiten voor de live experience.

Gewoon even surfen naar kampfoert.be, waar we dieper ingaan op onderwerpen als foert leren zeggen en onze of niet-spier trainen. Als deze aflevering je heeft geboeid, dan ziet deze kampleider jou na afloop van deze podcast dus zeer graag op ons kampterrein verschijnen. Dat je dat zeker weet!

Goed.

Ik heb in het verleden al eens een podcast opgenomen over zinnen die mijn leven veranderd hebben. Dat was episode 12, als je die graag nog eens wilt beluisteren.

Zinnen als “dit is minder handig”. Maar ook: “dit is niet strafbaar”. Of: “dit bewijst dat ik een mens ben”. Of één waar ik een volledige aflevering over opnam, omdat ik het zo’n essentiele vind: ik heb geen blauw haar. Dat was aflevering 13, zeker eens inplannen als je niet onmiddellijk snapt wat ik daar in godsnaam mee bedoel.

Je weet dat ik graag van leer trek tegen beperkende gedachten en denkkaders, omdat ik ervan overtuigd ben dat ze ons -naast alle externe dingen die we niet in de hand hebben- gigantisch in de weg zitten om een leven te hebben dat van ons is en voelt. En ook al hebben we de externe omstandigheden niet altijd in de hand, we kunnen wel beslissen hoe we erover kiezen te denken. Daar zit een groot stuk van onze eigen kracht en autonomie.

Om autonoom en bewust te denken, moet je eerst en vooral doorhebben dat je denkt in kaders en constructies, en dat we als mens geneigd zijn om heel wat denkfouten te maken. Dat doen we heel de dag door zonder dat we dat doorhebben.

We denken in beter dan en slechter dan.
Te verkiezen en te vermijden.
We baseren onze voorspelling van de toekomst op een moment in het verleden.
We concluderen ons suf over onszelf en anderen.
We doen van wij versus zij en maken zo karikaturen van mensen die nochtans even gelaagd en complex zijn en in elkaar zitten als wij zelf.
We proberen een logisch verhaal te vertellen rond iets dat misschien niet zo logisch was.
We gaan constant op zoek naar bewijs van wat we al geloven, en negeren daardoor vakkundig alles dat wat we al geloven zou kunnen tegenspreken.
We houden niet van verandering, en dus bestendigen we de status quo met onze gedachten.

Enzovoort, enzoverder.
---
Eén van de eerste zaken die ik zelf heb geleerd in therapie, en die ik ondertussen graag doorgeef in mijn eigen werk als coach, is non-binair denken. Niet denken in 1 en 0 of goed of fout, maar het vanuit verschillende richtingen bekijken, en je eigen mening over jezelf mogen vormen.

Tegelijk alles in vraag stellen waar ik zeker van was, eigenlijk.

Heel stom: ik kwam bij mijn therapeute, in 2012, en ik schaamde me dood, omdat ik niet voldeed aan het beeld dat ik voor ogen had gehad van mezelf als moeder.

Mijn baby huilde constant, en ik wist niet wat ik ermee aan moest.
Conclusie: ik ben een hele slechte moeder en ik kan dit niet.

Mijn therapeute kon op dat moment niks doen aan het gedrag van mijn baby’tje, waardoor ik me een beetje afvroeg hoe therapie mij zou kunnen helpen in de hel waarin ik terecht leek te zijn gekomen.

Zij hielp mij gigantisch, door me te wijzen op de druk die ik op mezelf legde in een al hele pittige periode. Dat zag ik zelf niet, op dat moment.
Net als dat ik niet meer voor mezelf zorgde, omdat ik ergens geloofde dat dat niet meer kon of mocht, in mijn situatie.

Terwijl ik natuurlijk net dan het meeste zorg kon gebruiken, en die mocht vragen en ook aan mezelf mocht geven.

Sindsdien ben ik mijn “of niet”-reflex gigantisch beginnen trainen.
Ik leer het ook aan aan de mensen die ik coach, en iedereen die mijn pad op de een of andere manier kruist. We verliezen gigantisch veel liefde en ervaringen omdat we binair hebben leren denken. Net zoals veel dingen, kan je dat gelukkig weer afleren.

De meeste zaken zijn immers helemaal niet zo helder of zwart-wit als we graag zouden willen geloven, met ons hoofd dat veiligheid zoekt in logica en voorspelbaarheid probeert te creëren in onzekere levens en situaties.

Alles in heldere, afgebakende vakjes steken, wij denken daar als mensen goed op te gaan.

Goed of fout.
Gezond of ongezond.
Normaal of abnormaal.
Cool of niet cool.
Belachelijk of niet belachelijk.
Kijk maar naar de sturende krantenkoppen op Hln.be en vul dit lijstje aan.

We denken er goed op te gaan, zeg ik, maar tegelijk zie ik elke dag hoe binair denken voor heel veel miserie zorgt in onze levens.

We geloven dat ons geluk ligt in dingen bekomen, zoals geld en huizen, en toch zijn we niet zo gelukkig als we ze bekomen.
Het zal aan ons liggen.
We geloven dat promotie goed is en geen promotie minder goed, maar we staan er niet bij stil dat promotie ook vaak voor extra druk en stress zorgt. Het zal aan ons liggen.
Gelukkig zijn is het hoogste goed, maar het leven is ook lijden, en als we niet gelukkig genoeg zijn, dan voegen we nog wat extra lijden toe met onze gedachten, en hebben we nog meer pijn.

Wie herkent dat?
Ik in elk geval wel.

Dat is nochtans niet nodig.
Je kan jezelf betrappen op denken in kadertjes, door er regelmatig een “of niet” tegenaan te gooien, in je hoofd of in gesprekken.

Als je soms naar de wandelpodcasts met Louise luistert, dan hoor je ons dat regelmatig doen, op momenten waarop één van ons een stelling poneert, bijvoorbeeld.

Het tegenovergestelde van een waarheid is immers ook soms waar.
Soms zijn de dingen paradoxaler dan we doorhebben.

Om de dingen echt vast te kunnen nemen moet je ze ook durven loslaten.
Het enige constante is dat alles altijd verandert.
Werk kan je ziek maken, maar het kan ook datgene zijn dat je weer beter maakt.
De slimste mensen weten dat ze heel veel niet weten.
Hoe meer indruk je probeert te maken, hoe minder indruk je maakt.
Om te slagen is het nodig dat je veel durft falen.
Om mensen zoals jij aan te trekken, moet je andere mensen durven afstoten.

De pijn zit meestal niet in de situatie, maar in ons oordeel over de situatie en de weerstand die zit op wat we willen en wat is.

Als je je verzet tegen de realiteit, verlies je in honderd procent van de gevallen.

Als je er echt op begint te letten - bij jezelf of bij anderen- is het zot hoe vaak we gaan naar oordeel. Iets is stom, iemand is belachelijk, onze vlucht had niet mogen geannuleerd worden, wij verdienden beter, dit is niet hoe het had moeten gaan, hoe is dat nu toch mogelijk?

Maar het antwoord is: het is mogelijk, omdat het in het leven soms zo is, wat mogelijk bleek. Wij mogen dan wel in ons hoofd hebben hoe dingen zouden moeten gaan, dat is ook niet meer dan een oordeel, en niet meer dan dat.

Dingen gaan zoals ze gaan, omdat dat is wat leven is.
Soms sturen, soms ondergaan.

Een van de beste voorbeelden van dit verhaal is voor mij -opnieuw, deze podcast blijkt mijn pandemie verwerkingstraject- de pandemie van 2020 en 2021. Het was waanzinnig om zien hoe we allemaal ongeveer door hetzelfde gingen - en ja, ik ben mij erg bewust van mijn privileges- en twee verschillende mensen toch twee hele andere verhalen te vertellen hebben.

Voor mij was de beleving van de pandemie genuanceerd.
Ja, het was kak, de onveiligheid van dat virus dat los ging en het snelle schakelen en niet weten.

Het maakte me bij momenten ook erg bang, de beelden van in Italië met de ziekenhuisgangen vol bedden en de curves die ook hier bleven stijgen gelijk zot. Net als het feit dat het besef er was dat de economie soms voor moest blijven gaan op andere zaken, en hoe confronterend het was om dat zo te zien. Net als het feit dat het nieuwe normaal in geen tijd weer heel hard op het oude normaal leek, alleen met veel mensen die zich nog bewuster waren geworden van het rolletje dat ze te spelen hadden in ons kapitalistisch systeem.

Maar het was niet alleen kommer en kwel. Ik herinner me de lock-down ook als een van de mooiste periodes met ons gezin. We moesten niks of toch zeer weinig, we konden en mochten en moesten nergens naartoe, onze wereld was heel klein en dat deed zo veel deugd. Ik ben introvert, dat heeft er natuurlijk mee te maken, maar ik herinner me dat ik er samen met nogal wat mensen op uit kwam dat ik niet veel nodig heb en dat de kracht voor mij heel vaak in de beperking zit. Minder, kleiner, en ook minder ruis van buitenaf. Op een bepaald moment heb ik gekozen om het nieuws niet meer te volgen, en dat was één van de betere beslissingen als ik er nu op terugkijk.

Een gegeven dat volgens mij een volledige eigen podcast verdient, die ik graag nog eens wil maken in de toekomst.

Non-binair denken is: it was the best of times, it was the worst of times.

Mijn moeder stierf aan kanker toen ze 47 was, en het is beseffen dat sommige van de beste maanden die ik met mijn moeder heb gehad die tijdens haar ziekteproces waren, omdat we ons zo bewust waren van het belang van de tijd die ons restte.

Dingen kunnen allebei.
Soms is een scheiding tegelijk vreselijk en bevrijdend.
Soms betekent een deur die sluit een andere die opent, en dat kan even goed kak zijn als hoopgevend.

Leren om duaal te denken is zo belangrijk.
Het zou een vak op school moeten zijn.
Niet wat te denken, maar hoe.

En beseffen dat sommige dingen in ons leven gewoon geweldig contradictorisch zijn. Dat mensen soms geweldig contradictorisch zijn. Er is niks dat mijn feestvreugde meer verknalt als de geloofsovertuiging dat ik hetzelfde moet blijven denken en doen.

Dat wordt soms verwacht door andere mensen.
Ik heb dat altijd boeiend gevonden.

Als blogger vond ik dat in het begin nogal ontregelend.
Dan kreeg ik een mail om me erop te wijzen dat de mening die ik in 2001 over iets had niet meer dezelfde was in 2009.

Alsof dat ooit de bedoeling is: niet van gedacht veranderen over dingen. Of niet flexibel zijn in je denken. Los van het feit of het ooit helpend is om mensen die je niet kent daarop te wijzen.

Dat je weg als mens lineair, logisch, consistent of wat dan ook moet zijn is een mening. Er hangt een waarde-oordeel mee samen. Dat lineair en logisch of consistent beter zijn dan het omgekeerde is geen waarheid, maar een interpretatie. Je kunt dat niet verdedigen voor een onafhankelijke jury. Niet iedereen is het er immers mee eens.

We zijn evenwel soms heel erg gehecht aan onze overtuigingen en gedachten. Ook over onszelf.

Ze hangen samen met onze identiteit, ook.
Elk zijn waarheid is niet voor niets een spreekwoord.

Maar als je je er vanaf maakt met: we agree to disagree, dan stop je vaak met luisteren.

Ik hou erg van mensen die mij uitdagen in mijn denken, en ik denk dat je pas echt nieuwe dingen kunt leren als je niet bang bent voor wat mentale uitdaging en nuance.

---

**Al was het omdat er zoiets bestaat als cognitieve bias.**
Cognitieve bias is een denkfout, die trouwens ook aan bod komt tijdens Kamp Foert omdat het zo belangrijk is om je ervan bewust te zijn.

Het wil zoveel wil zeggen als dat je altijd bewijs zult zien voor wat jij al gelooft.

Een voorbeeld: stel dat jij vanuit je opvoeding hebt geleerd dat de meeste mensen deugen. Dan zal jij daar overal bewijs voor vinden.
Iemand die voorsteekt in de rij zal daar wel een goede reden voor hebben.

Heb jij evenwel geleerd dat het elk voor zich is en dat andere mensen het slechtste met je voorhebben, dan zal je die situatie door een compleet andere bril zien.

Als jij hebt geleerd dat je nooit hulp mag vragen, omdat dat je kwetsbaar maakt, dan zal jij iemand die een helpende hand aanbiedt helemaal anders zien dan iemand die dat wel kan. Enzovoort enzoverder.

We zien die brillen niet meer.

Net zoals die anekdote van die twee vissen.

Hoe is het water?
Welk water?

We zwemmen allemaal in water van kapitalisme, patriarchale regels, systemen van onderdrukking.

We hebben allemaal grote waarheden die heel vaak zwart-wit zijn, of alles of niks. Maar zwart wit en alles of niks zijn niet meer dan denkfouten.

Er zijn meestal geen twee manieren om dingen te doen, maar tientallen.
Er zit belachelijk veel tussen de nul en de tien die ons hoofd ons voor het gemak voorschotelt.

Het is goed om weten dat het onze neiging is om dingen in vakjes te steken.

Denk aan alle vormen van gender. Dat is voor veel mensen lastig. Dat voel en hoor je. Maar eigenlijk is alles een spectrum, en is het gek om daar maar twee punten op te willen aanduiden. Het maakt de dingen misschien logisch, maar niet overeenstemmend met de realiteit.

Als je een landkaart in je handen hebt terwijl je op een vlakte staat, en de landkaart zegt dat je een berg moet zien, maar er is geen berg, dan is de kaart verkeerd. Niet jij.

Niet twijfelen aan jezelf, maar bewust mogen denken en voelen.
Van gedacht mogen veranderen over jezelf.
Jezelf kunnen en mogen verrassen.

We verliezen zoveel moois door binair te blijven denken.

Mensen zijn niet of zielloze zakenmannen of bomenknuffelaars.

Ik ben een ondernemer en een bomenknuffelaar.
Een hippie en een regeltjesvolger.
Hangt ervan af waar en wanneer je me tegenkomt, en hoe het met mijn cyclus zit, ahahaha.

Meestal zitten we ergens op een spectrum.

Zijn we niet zo rechtlijnig of makkelijk uit te leggen als we zouden willen.
En maar goed ook.
Dat maakt alles juist zo boeiend.

Soms zijn we poëten, gevangen in het lichaam van financiële adviseurs.
Soms zijn we tegelijk succesvol en vrijgevig, soms zijn de meest vrijgevige mensen zij die eigenlijk zelf niet veel hebben. Dat kan allemaal.

Het is niet of, maar en.

Het is niet omdat iemand iets vindt dat jij niet vindt, dat het niet boeiend kan zijn om te luisteren.
Je kunt perfect nieuwsgierig zijn zonder dat je iets goed moet keuren.

Misschien leer je wel iets bij?
Over hoe mensen kunnen zijn en bestaan?
Misschien leer je zo wel iets bij over jezelf?
Of over hoe iemand anders over iets kiest te denken?

Het is allemaal helemaal niet zo zwart wit, dat leven.
En dat is oké.
Of niet.
Dat mag jij allemaal zelf beslissen.

Zin om te kijken? Kom naar Kamp Foert, daar gaan we nog dieper in mogen en rammelen aan al die gekke kooitjes in ons hoofd die openstaan, zonder dat we dat soms doorhebben.

Zie ik je daar?

Doei!

Heb je genoten van deze aflevering? Laat dan zeker even een review of rating na op Apple Podcasts of Spotify. Zo kunnen anderen ook mijn podcast ontdekken.